Georg Böhm

Georg Böhm (Hohenkirchen (Thüringen), 2 september 1661 — Lüneburg, 18 mei 1733) was een Duitse componist, klavecinist, dirigent, muziekpedagoog en organist.

De muziek van Böhm is een voorbeeld van de Duitse hoogbarok, zowel van voor als na 1700. Böhms vader was organist in Hohenkirchen en zijn eerste muziekleraar. Hij studeerde aan de universiteit van Jena. Aangenomen wordt dat hij zijn muziekstudie vervolgde bij Johann Adam Reincken, de organist van de Sankt Catharinenkirche in Hamburg.

Hoewel er geen sluitend bewijs is, is er een grote kans dat Böhm de 'meester-leraar' van de jonge Johann Sebastian Bach was in diens Lüneburger gymnasiumperiode. Deze opvatting werd nog sterker door het opduiken van een handgeschreven kopie van de grote koraalbewerking 'An Wasser Flüssen Babÿlons' van Johann Adam Reincken, die in 1700 door de vijftienjarige Bach ten huize van Böhm werd vervaardigd. Later werd Böhm een van de verkopers van afleveringen van Bachs Clavier-Übung-uitgaven.

Böhm was aanvankelijk vanaf 1693 actief in het operahuis aan de Ganzenmarkt in Hamburg. Dat had een opera-achtige schrijfwijze in zijn eigen composities tot gevolg, zoals aria-achtige kerkliedbewerkingen voor orgel. In 1698 werd hij organist van de Sankt Johanneskirche in Lüneburg, de plaats waar als in geen andere Noord-Duitse stad de Franse muziekcultuur van invloed was. Aan deze kerk bleef Böhm werkzaam tot aan zijn dood. Zowel de muziek als de artistieke persoonlijkheid van Böhm zijn van invloed geweest op de jonge J.S. Bach.

Composities

Partita's/reeksen variaties voor orgel

Ach wie nichtig, ach wie flüchtig
Auf meinen lieben Gott
Aus tiefer Not schrei ich zu dir
Christe der du bist Tag und Licht
Freu dich sehr, o meine Seele
Gelobet seist du, Jesu Christ
Herr Jesu Christ, dich zu uns wend
Jesu du bist allzu schöne
Vater unser im Himmelreich
Wer nur den lieben Gott lässt walten

Koraalvoorspelen voor orgel

Ach wie nichtig, ach wie flüchtig
Allein Gott in der Höh sei Ehr
Christ lag in Todesbanden (fantasia)
Christ lag in Todesbanden
Christum wir sollen loben schon
Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort (authenticiteit twijfelachtig: van Buxtehude?)
Gelobet seist du, Jesu Christ
Nun bitten wir den heiligen Geist
Vater unser im Himmelreich (twee versies)
Vom Himmel hoch da komm ich her

Vrije composities

Praeludium et Fuga in C (orgel)
Praeludium et Fuga in d (orgel)
Praeludium et Fuga in a (orgel)
Praeludium in F (op grond van thematische overeenkomsten waarschijnlijk het openingsdeel van de klavercimbelsuite in F, klavecimbel)

Suites voor het klavecimbel

in c
in D
in d
in d
in Es (auteurschap niet zeker)
in Es
in F
in f
in f
in G
in a

Overige klavecimbelcomposities

Capriccio in D
Praeludium, Fuga et Postludium in g (+ Ciaconna [authenticiteit niet zeker])
Menuetto in G (in het 'Clavier-Büchlein für Anna Magdalena Bach [1722])

Geestelijke werken

Cantates:

Ach Herr, komme hinab und hilfe meinem Sohne
Das Himmelreich ist gleich einem Könige
Ich freue mich, verloren gegaan
Jauchzet Gott alle Land
Mein Freund ist mein
Nun komm der Heiden Heiland
Sanctus est Dominus Deus Sabaoth (vermoedelijk van Friedrich Nicolaus Bruhns)
Satanas und sein Getümmel (vermoedelijk van Friedrich Nicolaus Bruhns)
Warum toben die Heiden, authenticiteit niet zeker
Wie lieblich sind deine Wohnungen

Motetten:

Auf, ihr Völker, danket Gott
Jesus schwebt mir in Gedanken, vermoedelijk verloren gegaan
Jesu, teure Gnadensonne, vermoedelijk verloren gegaan
Nun danket alle Gott

Andere werken

23 Liederen (In: Geistreiche Lieder (H.E. Elmenhorst)...auch in gewissen Abtheilungen geordnet von M. Johann Christoph Jauch (Lüneburg, 1700)
Muziek voor de inwijding van het 'Haus der Barmherzigkeit' in Lüneburg, 5 Dec 1708, vermoedelijk verloren gegaan
Lucas Passion (ca. 1711), vermoedelijk verloren gegaan
Johannes Passion (17?) (vroeger toegeschreven aan Georg Friedrich Händel, vervolgens aan Christian Ritter)

Bronnen

Richard Buchmayer, 'Nachrichten über das Leben Georg Böhms, mit spezieller Berücksichtigung seiner Beziehungen zur Bachschen Familie', Bach-Jahrbuch 1908.
Gustav Fock, Der junge Bach in Lüneburg, 1700 bis 1702 (Hamburg, 1950).
Michael Maul & Peter Wollny, â Dom. Georg: Böhme descriptum ao. 1700 Lunaburgi': auf den Spuren des jungen Bach', BachMagazin 9, 2007.
Waldschmidt, C.L., Georg Böhm: his Life and Works, diss., Northwestern University (1963).
Jean-Claude Zehnder, 'Georg Böhm und Johann Sebastian Bach. Zur Chronologie der Bachschen Stilentwicklung', Bach-Jahrbuch 1988.
Pieter Dirksen: 'Georg Böhm's Keyboard Music: Questions of Authorship and Connections with the Music of Johann Sebastian Bach', BACH: Journal of the Riemenschneider Bach Institute 49 (2018), 93-115.

Externe link

Bladmuziek van Georg Böhm op de website van het International Music Score Library Project